Kako je Kina pomogla Rusiji da preživi zapadne sankcije

 

Ograničeni uticaj sankcija na rusku ekonomiju

 

Iako su sankcije nesumnjivo naštetile Rusiji, ukupno smanjenje njene ekonomije bilo je skromno. U 2022. godini, nominalni BDP Rusije iznosio je preko 2,27 biliona dolara, a do 2024. godine samo je neznatno smanjen na 2,18 biliona dolara. Iako ovo predstavlja pad, daleko je od ekonomskog kolapsa kojem su se mnogi zapadni kreatori politike nadali.

Jedan od ključnih ciljeva sankcija bio je ograničavanje ruskog izvoza, posebno u sektoru nafte i gasa, koji je historijski bio okosnica njene ekonomije. Iako je ukupni ruski izvoz robe i usluga značajno opao sa 635 milijardi dolara u 2022. na 466 milijardi dolara u 2023. godini, ovo i dalje pozicionira Rusiju kao jednog od najvećih svjetskih izvoznika.

 

Ekonomski pomak Rusije prema istoku

 

S ograničenim tradicionalnim trgovinskim rutama sa SAD-om i Evropom, Rusija se okrenula novim ekonomskim partnerima na Istoku. Kina i Indija su se pojavile kao ključne žile kucavice, povećavajući trgovinu sa Rusijom i ublažavajući uticaj zapadnih sankcija.

 

Rastuća trgovina Kine sa Rusijom

 

Ukupni uvoz Kine iz Rusije dramatično je porastao. U 2020. godini Kina je uvezla robu iz Rusije u vrijednosti od samo 57,8 milijardi dolara, ali do 2023. godine ta je brojka naglo porasla na više od 129 milijardi dolara. Značajan dio ovog uvoza - 94 milijarde dolara - sastoji se od mineralnih goriva, nafte i prerađene nafre. Ovo pokazuje sve veću ovisnost Kine o ruskoj energiji, posebno zato što su zapadne sankcije ograničile sposobnost Rusije da prodaje naftu i plin Evropi.

Suprotno tome, njemački uvoz iz Rusije ima drugačiju priču. Njemački uvoz iz Rusije pao je sa 31,2 milijarde dolara u 2022. na samo 4,2 milijarde dolara u 2023. godini, što je nagli pad koji odražava napore Evrope da ne zavisi od ruske energije.

 

Strateške kupovine nafte u Indiji

 

Indija je, također, iskoristila potrebu Rusije da pronađe nove kupce za izvoz energije. U posljednjih nekoliko godina, indijski uvoz iz Rusije značajno se povećao, prvenstveno u sektoru nafte i plina. Jedan od glavnih razloga za ovaj porast je taj što Rusija prodaje naftu Indiji po sniženim cijenama. Izvještaji pokazuju da Rusija nudi naftu po cijenama ispod gornje granice cijene od 60 dolara po barelu koju su nametnule zapadne zemlje, u vrijeme kada su se globalne cijene nafte kretale oko 75 do pviše od 100 dolara po barelu.

Ovaj popust je bio finansijski blagoslov za Indiju. Procjene sugeriraju da je između 2022. i 2024. godine Indija uštedjela između 10,5 i 13 milijardi dolara uvozeći jeftiniju rusku naftu. Ovo nije samo smanjilo indijske troškove energije, već je i omogućilo indijskim rafinerijama da povećaju svoje profitne marže preradom jeftinije sirove nafte.

 

Rastući ekonomski uticaj Kine u Rusiji

 

Osim energetike, Kina je ušla u sektore koje su zapadne firme napustile. Kada su velike zapadne kompanije napustile Rusiju zbog sankcija, kineske kompanije su iskoristile priliku da popune prazninu, posebno u automobilskom sektoru i sektoru potrošačke elektronike.

 

Kineski proizvođači automobila preuzimaju rusko tržište automobila

 

Kineski automobilski brendovi zabilježili su dramatičan porast tržišnog udjela u Rusiji. Na primjer, Chery, vodeći kineski proizvođač automobila, zabilježio je četverostruko veće prihode u Rusiji na više od 590 milijardi rubalja u 2023. godini, što ga čini jednom od vodećih stranih kompanija koje posluju u zemlji.

Dok ruski domaći brend LADA ostaje vodeći automobilski brend u zemlji, kineski brendovi poput Cheryja, Havala i Geelyja značajno su proširili svoje prisustvo. Chery je, naprimjer, povećao svoj tržišni udio sa samo 2,6 posto u 2021. na 11,2 posto u 2023. godini. U međuvremenu, južnokorejski brendovi poput KIA pretrpjeli su ogroman pad, a tržišni udio KIA pao je sa 13,1 posto u 2021. na samo 3,2 posto u 2023. godini. Renault, veliki evropski proizvođač automobila, efektivno je u potpunosti napustio rusko tržište.

 

Dominacija Kine u potrošačkoj robi i elektronici

 

Nije samo automobilski sektor doživio promjenu. Kineska potrošačka elektronika, kućanski aparati i industrijska roba, također, su preplavili rusko tržište. Kao rezultat toga, kineski

izvoz u Rusiju porastao je sa 50,5 milijardi dolara u 2020. na 111 milijardi dolara u 2023. godini.

 

Po kategorijama, najveći izvoz Kine u Rusiju uključuje:

 

Mašine, nuklearni reaktori i kotlovi: 25,22 milijarde dolara

Vozila: 22,5 milijardi dolara

Elektronika i električna oprema: 17 milijardi dolara

Ovaj porast trgovine ojačao je kineski ekonomski otisak u Rusiji i učvrstio njenu ulogu kao glavnog ekonomskog partnera Rusije.

 

Porast transakcija rublja-juan

 

Još jedan ključni element u ekonomskoj adaptaciji Rusije bila je sve veća upotreba ruske rublje i kineskog juana u bilateralnoj trgovini. S obzirom na to da zapadne sankcije ograničavaju pristup Rusije američkom dolaru, i Moskva i Peking su krenuli prema dedolarizaciji. Izvještaji sugeriraju da se do 80 posto trgovinskih transakcija između Kine i Rusije sada obavlja u njihovim nacionalnim valutama, a ne u američkim dolarima.

Ova promjena je očigledna u godišnjim prekograničnim plaćanjima Kine, gdje je juan pretekao američki dolar u transakcijama sa Rusijom. Prednosti ovog aranžmana uključuju:

 

Indirektna podrška Kine ruskom vojno-industrijskom kompleksu

 

Pored ekonomske trgovine, izvještaji sugeriraju da Kina isporučuje neubojite komponente i robu dvostruke namjene, koji jačaju rusku vojnu proizvodnju. Kina je navodno osigurala industrijsku opremu, mikročipove i druge bitne komponente, omogućavajući Rusiji da održi svoje vojne operacije uprkos zapadnim sankcijama.

 

Strateški i politički motivi kineske podrške

 

Rastući ekonomski odnosi Kine sa Rusijom nisu samo finansijski dobici. Dok kupovina jeftine ruske nafte i širenje tržišnog udjela u ruskim potrošačkim sektorima nude ekonomske prednosti, kineska podrška Rusiji je duboko politička.

Partnerstvo „bez granica“ koje su predsjednici Vladimir Putin i Xi Jinping proglasili početkom 2022. godine simbolizira širu usklađenost. Pored trgovine, njihova saradnja predstavlja zajednički otpor zapadnoj ekonomskoj i političkoj dominaciji. Podržavajući Rusiju, Kina ne samo da osigurava ekonomske koristi – ona promovira multipolarni svjetski poredak u kojem je zapadni finansijski i politički uticaj smanjen.

 

 

Zapadne sankcije protiv Rusije nesumnjivo su uticale na njenu ekonomiju, ali nisu dovele do njenog kolapsa. Umjesto toga, Rusija se uspjela stabilizirati produbljivanjem ekonomskih veza s Kinom i Indijom. Kina se, posebno, pojavila kao najvažniji partner Rusije, kupujući njenu naftu, zamjenjujući zapadnu robu široke potrošnje pa čak i pomažući u dedolarizaciji trgovine.

Istovremeno, kineska podrška Rusiji nije samo ekonomska – ona je i ideološka. Jačanjem partnerstva sa Rusijom, Kina se pozicionira kao lider u novom svjetskom poretku, onom koji nastoji osporiti zapadnu dominaciju u globalnim finansijama i geopolitici. Iako puni uticaj ovog ekonomskog pomaka tek treba vidjeti, jedno je jasno: ekonomski opstanak Rusije sve više ovisi o njenim istočnim saveznicima.