'Mali brat i velike sestre'
Stanovnici više od 40 gradova i opština u Srbiji na oku kamera iz Kine
"Nije prijatno, nije prijatno! Kamere su nadžidžane svuda, od ulaska u varoš iz pravca Valjeva, do izlaska prema Loznici", kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Vladimir Radivojević iz malog grada Osečina na zapadu Srbije.
Opštinska uprava Osečine, raštrkane planinske opštine, kupila je u aprilu 2022. godine 113 kamera za video nadzor. U gradskom jezgru gde postoje samo dve raskrsnice, živi oko 2.700 stanovnika. Tako Osečina, koju sa selima naseljava tek nešto više 10 hiljada građana Srbije, ima jednu kameru na 100 stanovnika.
U Ljuboviji, koja je stotinak kilometara dalje na Zapadu, tik uz granicu sa Bosnom i Hercegovinom, a u kojoj prema poslednjem popisu u gradskom jezgru zivi oko 4.000 stanovnika poslednjih dana instaliraju se iste kamere. Planirano je da ih bude 186.
Prema istraživanju RSE, poslednjih godina, bez mnogo informacija u javnosti, gradovi i opštine prekrivaju se sistemima za video nadzor.
Do sada je po istom principu kupljeno više stotina kamera, sve sa istim obrazloženjem – kamere se instaliraju radi bezbednosti i sigurnosti građana.
Međutim, ceo proces, u jednom periodu, predstavnici države predstavljali su javnosti.
Nekadašnji ministar policije Nebojša Stefanović obilazio je takozvane monitoring centre u stanicama policije tokom 2018. godine, a sve to objavljivano je na sajtu Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP).
"Biće umrežene sve škole, sva obdaništa", objašnjavaju ministru u februaru 2018. u policijskoj stanici u Obrenovcu. "Kamere registruju boju vozila, tip vozila, registruju da li je tablica pod nekom vrstom potrage. Može i detekciju lica da radi", detalji su koji se vide na snimcima MUP.
Funkcionalni monitoring centri, koje je MUP u to vreme predstavljao, podrazumevaju postojanje kamera na najvažnijim raskrsnicama, ali i u mnogim drugim mestima po gradovima Srbije, te još mnogo opreme koja je neophodna za nadzor onog što se dešava na ulicama gradova i varošica.
Od te 2018. godine na mesto ministra policije došli su i Aleksandar Vulin i Bratislav Gašić, ali praksa se nije menjala.
Šta više, uvođenje video nadzora u poslednjih pet godina, prema istraživanju novinara RSE, sve je intenzivnije širom Srbije.
Ova praksa, gde kamere niču na svim raskrsnicama, dešava se već pet godina, i to pre usvajanja seta policijskih zakona koji bi trebalo da regulišu upotrebu javnog video nadzora za potrebe policijskog rada.
Više predloga zakona je neuspešno prošlo sud javnosti proteklih godina. Poslednji predlog seta policijskih zakona povučen je krajem decembra 2022. godine "na predlog premijerke Ane Brnabić u dogovoru sa ministrom unutrašnjih poslova Bratislavom Gašićem i nakon razgovora sa relevantnim organizacijama".