Samit NATO-a: Posvećenost stabilnosti Zapadnog Balkana, korist od jačanja veza sa Srbijom
Šefovi država i vlada zemalja članica NATO usvojili su saopćenje u kontekstu prvog dana Samita Alijanse u Vilniusu u Litvaniji. Među obrađenim pitanjima, NATO je izrazio opredijeljenost za stabilnost Zapadnog Balkana i teritorijalni integritet Bosne i Hercegovine i ocijenio da bi jačanje odnosa sa Srbijom bilo od obostrane koristi.
Samit NATO-a 2023. u Litvaniji održava se u pozadini nastavka rata u Ukrajini. Teme sastanka su podrška Ukrajini, prijem Švedske kao najnovije članice NATO-a, odvraćanje i odbrana, ulaganja i partnerstva u Evropi i indo-pacifičkom regionu.
Lideri su objavili saopćenje od 90 tačaka koje pokriva širok spektar pitanja. Tri tačke fokusirane su na Zapadni Balkan. Prema saopćenju, region je od strateškog značaja za NATO, što je istaknuto dugom istorijom saradnje i operacija.
“Ostajemo snažno posvećeni sigurnosti i stabilnosti Zapadnog Balkana podržavajući reforme koje unapređuju aspiracije zemalja u regionu za članstvo u NATO i EU. Nastavit ćemo unapređivati naš politički dijalog i praktičnu saradnju u cilju podrške reformama, regionalnom miru i sigurnosti i suzbijanju zloćudnog uticaja, uključujući dezinformacije, hibridne i cyber prijetnje, koje predstavljaju državni i nedržavni akteri”, navodi se u saopćenju.
Regionu je potrebna kontinuirana pažnja i posvećenost Alijanse i međunarodne zajednice kako bi se suprotstavili ovim izazovima, ocijenili su čelnici NATO-a.
“Demokratske vrijednosti, vladavina prava, domaće reforme i dobrosusjedski odnosi su od vitalnog značaja za regionalnu saradnju i evroatlantske integracije i očekujemo nastavak napretka u tom pogledu”, navodi se u saopćenju.
U drugoj tački kominikea, lideri NATO-a su naveli da podržavaju suverenitet i teritorijalni integritet stabilne i sigurne Bosne i Hercegovine, u skladu sa Općim okvirnim sporazumom za mir u Bosni i Hercegovini i drugim relevantnim međunarodnim sporazumima.
“Ohrabrujemo domaće pomirenje i pozivamo političke lidere da se suzdrže od podjele i secesionističke retorike i akcija. Ostajemo privrženi euroatlantskim aspiracijama Bosne i Hercegovine. Nastavljamo podržavati reformske napore, uključujući i novodogovoreni paket za izgradnju odbrambenih kapaciteta, NATO štab u Sarajevu i široke kooperativne sigurnosne i partnerske alate te kroz Program reformi zemlje sa NATO-om”, navodi se u saopćenju.
Lideri su ohrabrili Bosnu i Hercegovinu da iskoristi podršku NATO-a i intenzivira napore za postizanje napretka u reformama u ključnim oblastima, uključujući prijeko potrebne političke i izborne reforme, vladavinu prava, ekonomske i odbrambene reforme, ne dovodeći u pitanje konačnu odluku o članstvo u NATO-u.
Dokument je skrenuo pažnju i na Srbiju, naglašavajući da bi jačanje odnosa NATO-a i Srbije bilo od koristi Alijansi, Srbiji i cijelom regionu.
„Očekujemo da se Srbija na konstruktivan način angažira sa NATO-om i svojim susjedima, uključujući i svoje javne komunikacije o obostranoj koristi saradnje NATO-a i Srbije. Podržavamo Dijalog uz podršku EU i druge napore usmjerene na normalizaciju odnosa između Beograda i Prištine i pozivamo strane da iskoriste trenutak i angažiraju se u dobroj vjeri ka postizanju trajnog političkog rješenja. Pozivamo obje strane da odmah deeskaliraju, vrate se dijalogu i konstruktivno se angažiraju u provođenju sporazuma o putu normalizacije između Beograda i Prištine koji je nedavno postignut u Briselu i Ohridu“, zaključuje se u saopćenju.
Ostale tačke saopštenja osuđuju agresiju Rusije na Ukrajinu, izražavaju podršku vladi i narodu Ukrajine, borbu protiv terorizma, odnose sa Kinom, nuklearno oružje i druge teme.